Mang thai và sinh con là sự kiện đáng mừng của cả gia đình nhưng cũng có thể là gánh nặng tài chính. Hệ thống an sinh xã hội của Nhật Bản tuân theo các tiêu chuẩn quốc tế chung ở nhiều khía cạnh cung cấp hỗ trợ rất nhiều mặt cho việc mang thai và sinh con. Vì vậy điều quan trọng là phải hiểu rõ về những hệ thống này và sử dụng chúng một cách hiệu quả. Trong bài viết này, meccha sẽ giải thích chi tiết các khoản trợ cấp và hệ thống liên quan đến việc mang thai và sinh con ở Nhật Bản theo từng giai đoạn của thai kỳ “Trong khi mang thai”, “Khi sinh con” và “Sau khi sinh con”
Khi đang mang thai
Khi biết mình có thai, người mẹ hẳn nhiên sẽ cảm thấy vừa vui mừng vừa lo lắng. Meccha chắc rằng bạn đang lo lắng cho con mình và tất nhiên bạn cũng lo lắng về các chi phí liên quan đến mang thai và sinh nở. Khi mang thai, việc đến bệnh viện hoặc sản phụ khoa để “khám thai” nhằm mục đích kiểm tra xem bé có ổn không và cơ thể mẹ bầu có thay đổi bình thường hay không là việc rất quan trọng. “Khám thai'” là hoạt động khám sức khỏe mà được khuyên nên thực hiện thường xuyên sau khi phát hiện mình có thai. Mang thai không phải là một căn bệnh nên sẽ không được bảo hiểm y tế chi trả và thông thường bạn sẽ phải trải qua tổng cộng khoảng 12 lần khám sức khỏe, mỗi lần chi phí từ 3.000 đến 15.000 yên. Nói cách khác, các chi phí linh tinh liên quan đến việc khám thai là khoảng 110.000 yên.
Tuy nhiên, do tỷ lệ sinh giảm và dân số già đi, hệ thống này đã được sửa đổi vào năm 2009 và chi phí khám thai hiện đã được trợ cấp.
Hỗ trợ khám thai 妊婦健診助成
Trợ cấp khám thai là quyền lợi nhằm hỗ trợ các chi phí y tế và sinh hoạt cần thiết trong thời kỳ mang thai cho sản phụ. Trợ cấp thai sản sẽ được chi trả theo các điều kiện sau:
1.Thông báo mang thai: Nếu bạn phát hiện ra mình đang mang thai, bạn sẽ phải báo cáo việc mang thai của mình cho văn phòng thành phố. Tại hội khu phố, bạn sẽ nhận được sổ tay sức khỏe bà mẹ trẻ em và phiếu khám sức khỏe bà bầu (vé phụ). Tuy nhiên, nội dung trợ cấp khác nhau tùy thuộc vào chính quyền địa phương và một số xét nghiệm siêu âm và máu có thể được trợ cấp chi trả hoặc không. Nếu bạn chưa mang thai, vui lòng liên hệ với chính quyền thành phố nơi bạn sống để tìm hiểu chi tiết cụ thể về khoản trợ cấp.
2.Khám sức khỏe trước khi sinh: Điều kiện để bạn nhận được trợ cấp này là phải thực hiện việc khám thai. Việc khám này rất quan trọng để đảm bảo sức khỏe của hai mẹ con và một phần chi phí bệnh viện sẽ được chi trả.
Trợ cấp thương tích và bệnh tật khi mang thai 妊娠中傷病手当金
“Trợ cấp Thương tích và Bệnh tật” là số tiền được trả khi một người có tham gia bảo hiểm y tế và nghỉ làm trong bốn ngày liên tục trở lên. Điều này cũng bao gồm những người phải nghỉ làm do bị dọa sinh non hoặc do chứng nôn nghén nặng khi mang thai.
Điều kiện được hưởng chế độ: Người tham gia bảo hiểm xã hội (Shakaihoken) hoặc bảo hiểm công chức (Kyosai nenkin). Người tham gia Bảo hiểm y tế quốc dân kokumin kenko hoken không thuộc đối tượng để nhận chế độ này.
Trợ cấp Thương tích và Bệnh tật là chế độ trong đó số tiền thù lao tiêu chuẩn trung bình hàng tháng trong 12 tháng được chia cho 30 ngày để đạt được số tiền trung bình hàng ngày và hai phần ba số tiền đó sẽ được dùng để trả cho số ngày nghỉ làm sau khi hết ngày thứ tư nghỉ việc. Bạn có thể nhận được trợ cấp này ngay cả khi bạn đang điều trị tại nhà thay vì nhập viện.
Để nhận được Trợ cấp Thương tật và Bệnh tật, bạn cần phải nhờ bác sĩ điền vào “Đơn xin Trợ cấp Thương tích và Bệnh tật” và nếu bạn đang hồi phục sức khỏe tại nhà, bạn cũng sẽ cần có giấy chứng nhận y tế. Sau đó hãy gửi các tài liệu này đến bộ phận liên quan tại nơi làm việc của bạn.
Khi sinh con
Trợ cấp thai sản (trợ cấp nghỉ thai sản) 出産手当金/産休手当金
Trợ cấp thai sản (trợ cấp nghỉ thai sản) được chính phủ và người sử dụng lao động Nhật Bản cung cấp và được thiết kế để hỗ trợ các bậc cha mẹ đang đi làm cân bằng cả công việc và cuộc sống gia đình. Đây là hệ thống cho phép những người có bảo hiểm y tế nhận tiền khi họ sinh con. Chi tiết về trợ cấp thai sản được giải thích như dưới đây.
1.Đối tượng đủ điều kiện:
・Bất kể bạn có phải là nhân viên chính thức hay không, bạn đều có thể nhận được trợ cấp thai sản nếu bạn được bảo hiểm bởi hiệp hội bảo hiểm y tế/hiệp hội bảo hiểm công chức khi sinh con.
・Thời gian mang thai từ 4 tháng trở lên (Nếu thời gian mang thai từ 4 tháng trở lên, bạn vẫn có thể nhận được hệ thống ngay cả khi sảy thai)
2.Nộp hồ sơ : Việc thanh toán trợ cấp thai sản được thực hiện thông qua người sử dụng lao động hoặc cơ sở của người sử dụng lao động. Hãy nhận mẫu đơn đề nghị hưởng trợ cấp thai sản “Mẫu đơn đề nghị hưởng trợ cấp thai sản bảo hiểm y tế” từ chỗ làm.
3.Chuẩn bị và xác nhận các tài liệu cần thiết.
Dưới đây là một số tài liệu cần thiết.
・Đơn xin thanh toán trợ cấp thai sản bảo hiểm y tế
・Thẻ bảo hiểm y tế (bản sao)
・Sổ tay thai sản (bản sao)
・Con dấu
・Xác nhận của chủ doanh nghiệp
4.Chi tiết chế độ: Trường hợp người được bảo hiểm nghỉ việc để sinh con và không nhận lương trong thời gian đó thì thời gian được bảo hiểm là khoảng thời gian nghỉ việc từ 42 ngày trước ngày sinh đến 56 ngày sau ngày sinh. Ngay cả khi bạn nhận được tiền bồi thường, nếu số tiền ít hơn hai phần ba, bạn có thể nhận được phần chênh lệch.
Ngày sinh được tính vào khoảng thời gian trước ngày sinh. Ngoài ra, nếu sinh muộn hơn ngày dự kiến, trợ cấp thai sản cũng sẽ được trả cho thời gian trì hoãn.
5.Trợ cấp thai sản sau khi nghỉ việc: Nếu bạn đã tham gia bảo hiểm bắt buộc từ 3 tháng trở lên trong 1 năm trước ngày mất tư cách tham gia bảo hiểm bắt buộc (ngày sau khi nghỉ việc) hoặc từ 1 năm trở lên trong 3 năm thì người được bảo hiểm bắt buộc, nếu bạn sinh con trước ngày mất tư cách tham gia bảo hiểm bắt buộc hoặc nếu bạn sinh con trong vòng sáu tháng kể từ ngày mất tư cách tham gia bảo hiểm bắt buộc, bạn vẫn có thể nhận được trợ cấp thai sản ngay cả sau khi nghỉ việc.
6.Mức trợ cấp thai sản: Mức trợ cấp thai sản được hưởng như sau. Số tiền thanh toán mỗi ngày:
[Số tiền thù lao tiêu chuẩn trung bình hàng tháng cho mỗi tháng trong 12 tháng liên tục trước ngày bắt đầu thanh toán] ÷ 30 ngày × (2/3)
*Nếu thời gian tham gia bảo hiểm trước ngày bắt đầu thanh toán dưới một năm
Ngoài ra, nếu chủ doanh nghiệp trả lương cho thời gian bạn nghỉ việc và số tiền này nhỏ hơn số tiền trợ cấp thai sản đã trả thì sẽ được thanh toán phần chênh lệch giữa trợ cấp thai sản và tiền lương của bạn.
Trợ cấp một lần khi sinh con 出産育児一時金
Trợ cấp sinh con một lần của Nhật Bản (Shussan Ichijikin) đề cập đến khoản trợ cấp một lần được trả khi một đứa trẻ được sinh ra ở Nhật Bản. "Trợ cấp sinh con một lần" là một chế độ trong đó bạn có thể nhận được 488.000 yên cho mỗi đứa trẻ sinh sau tháng thứ tư của thai kỳ.
*Nếu bạn sinh nhiều con thì bạn sẽ nhận được trợ cấp tương ứng với số lượng thai nhi, trường hợp sinh đôi thì số tiền trả sẽ là 2 con.
*Đối với trường hợp sinh trước ngày 31 tháng 3 năm 2020, số tiền trợ cấp là mức trợ cấp cũ 420.000 yên (hoặc 408.000 yên)
Nếu bạn là người trực tiếp tham gia bảo hiểm y tế xã hội, hoặc thành viên gia đình của bạn tham gia bảo hiểm y tế xã hội, hoặc bạn là tham gia Bảo hiểm Y tế quốc dân, bạn là đối tượng có thể nhận được trợ cấp. Nếu bạn là thành viên gia đình của một người được bảo hiểm y tế chi trả thì khoản này được gọi là "Trợ cấp một lần khi sinh con cho người phụ thuộc".
Bạn có thể nhận được lợi ích này bằng cách nộp đơn sau khi nộp giấy khai sinh. Dưới đây là những thông tin chính về trợ cấp sinh con một lần:
1.Số tiền trợ cấp: Số tiền trợ cấp sinh con một lần thay đổi tùy theo số con sinh ra. Nói chung, một khoản tiền cố định được trả cho đứa con đầu tiên và có thể tăng lên cho những đứa con tiếp theo.
2.Phương thức thanh toán: Có 3 phương thức thanh toán trợ cấp sinh con và nuôi con một lần:
・Hệ thống thanh toán trực tiếp
・Hệ thống đại lý người nhận
・Nộp Đơn xin trợ cấp sau sinh
*Tại đây, meccha sẽ xin chỉ giải thích hệ thống thanh toán trực tiếp, là hệ thống được sử dụng nhiều nhất. "Hệ thống thanh toán trực tiếp" đề cập đến phương thức thanh toán trong đó số tiền được trả trực tiếp cho các tổ chức y tế từ mỗi hiệp hội bảo hiểm y tế. Đầu tiên, hãy yêu cầu cơ sở y tế sử dụng hệ thống thanh toán trực tiếp. Sau đó, cơ sở y tế yêu cầu số tiền phải trả cho hiệp hội và số tiền này sẽ được trả trực tiếp cho cơ sở y tế. Nếu chi phí sinh con vượt quá 488.000 yên thì số tiền còn lại sẽ phải thanh toán cho cơ sở y tế. Nếu chi phí sinh con dưới 488.000 yên, Hiệp hội Bảo hiểm Y tế sẽ trả phần chênh lệch cho người được bảo hiểm và gia đình họ.
3.Khác biệt giữa các vùng: Điều kiện thanh toán và số tiền trợ cấp thai sản một lần có thể khác nhau tùy theo vùng. Điều quan trọng là phải liên hệ với văn phòng thành phố có liên quan để nhận khoản thanh toán theo quy định của từng thành phố.
4.Trợ cấp sau khi nghỉ việc: Nếu bạn đã tham gia bảo hiểm bắt buộc từ 3 tháng trở lên trong năm, trước khi bạn mất tư cách, hoặc hơn 1 năm trong 3 năm, bạn sẽ nhận được trợ cấp sinh con và chăm sóc trẻ một lần ngay cả khi bạn sinh trong vòng 6 tháng sau khi bạn mất tư cách.
Sau khi sinh con
Trợ cấp nghỉ chăm con (育休手当)
“Trợ cấp nghỉ chăm con” là hệ thống hỗ trợ tài chính trong thời gian nghỉ chăm con khi nhân viên không thể nhận lương hoặc bồi thường từ công ty.
Nếu bạn đã tham gia bảo hiểm thất nghiệp (雇用保険) trong hơn một năm*, không chỉ các bà mẹ mà cả các ông bố cũng có thể nhận được trợ cấp này. Về nguyên tắc, quyền lợi nghỉ chăm sóc trẻ có thể nhận được cho đến khi trẻ được một tuổi.
* 1. Phải làm việc 11 ngày trở lên trong 12 tháng trở lên trong hai năm trước khi bắt đầu nghỉ chăm sóc trẻ.
- Mỗi tháng trong thời gian nghỉ chăm con, người lao động không được trả ít nhất 80% tiền lương tháng trước khi bắt đầu nghỉ việc.
- Số ngày làm việc không quá 10 ngày trong một đơn vị thanh toán (thời gian một tháng) (nếu vượt quá 10 ngày thì số giờ làm việc là 80 giờ).
- Trong trường hợp hợp đồng lao động có thời hạn, bạn phải làm việc liên tục từ một năm trở lên cho cùng một người sử dụng lao động, cùng với đó trên hợp đồng không có ghi sẽ hết hạn cho đến khi trẻ được 1 tuổi 6 tháng.
Điều kiện nhận trợ cấp: Phải là người đang tham gia bảo hiểm và đã được cấp quyền nghỉ phép nuôi con (tối đa hai lần trong các đợt) trong vòng trước 8 tuần kể từ ngày sinh của đứa trẻ và nghỉ thai sản sau sinh (nghỉ thai sản sau sinh) để nuôi con, hoặc trong vòng 4 tuần (28 ngày).
Số tiền trợ cấp: Bạn có thể nhận được 67% tiền lương của mình cho đến ngày thứ 180 sau khi bắt đầu nghỉ chăm sóc trẻ và 50% tiền lương của bạn sau ngày thứ 181. Tuy nhiên, giới hạn max của tiền lương được quy định ở mức 426.900 yên. Vì vậy, xin lưu ý rằng giới hạn max của số tiền bạn có thể nhận sẽ là 67% hoặc 50% của 426.900 yên.
Biểu đồ dưới đây là cách tính thời gian mà bạn có thể nhận được trợ cấp nghỉ chăm trẻ.
Các chế độ khác
Khấu trừ chi phí y tế khi mang thai
"Khấu trừ chi phí y tế" có nghĩa là nếu tổng số chi phí y tế mà một hộ gia đình phải trả trong một năm (từ ngày 1 tháng 1 đến ngày 31 tháng 12) vượt quá 100.000 yên thì khoản khấu trừ thuế thu nhập sẽ được áp dụng khi bạn thực hiện khai điều chỉnh thuế cuối năm (年末調整)và (確定申告).
Có thể bạn sẽ ngạc nhiên nhưng nhiều chi phí y tế liên quan đến mang thai và sinh nở cũng đủ điều kiện để được khấu trừ chi phí y tế này. Vì vậy, điều quan trọng là phải giữ lại biên lai chi phí y tế của bạn cho đến khi bạn nộp tờ khai thuế cuối năm.
Tổng kết
Nhật Bản cung cấp nhiều chế độ phúc lợi, hệ thống liên quan đến mang thai và sinh con. Các hện thống này được thiết kế để hỗ trợ sức khỏe và hạnh phúc của cha mẹ cũng như trẻ em sinh sống tại đây. Các khoản trợ cấp và hệ thống này, chẳng hạn như trợ cấp thai sản, trợ cấp một lần khi sinh con và trợ cấp nghỉ chăm con, trợ cấp nghỉ thai sản, hệ thống nghỉ sinh và chăm sóc trẻ em, v.v…đóng vai trò giảm gánh nặng tài chính cho các gia đình và cho phép cha mẹ tập trung vào việc chăm sóc con cái. Ngoài ra còn có các quy định liên quan đến quyền của người lao động như điều kiện làm việc khi mang thai và quyền được nghỉ sinh cũng như chăm sóc con cái, cũng cho phép phụ nữ mang thai và những người mới làm cha mẹ yên tâm tập trung vào việc sinh con và chăm sóc con cái. Có rất nhiều sự hỗ trợ cho việc mang thai và sinh con ở Nhật Bản và thông tin chi tiết có thể tìm kiếm từ các cơ quan hành chính công như Cơ quan Bảo hiểm Xã hội của đất nước.
Theo đó, cùng với Meccha, bạn đã tìm hiểu về hệ thống trợ cấp hữu ích theo từng giai đoạn của thai kỳ và bằng cách sử dụng hệ thống này một cách khôn ngoan, bạn có thể giảm bớt rất nhiều gánh nặng chi phí khi mang thai và sinh nở. Việc mang thang và sinh con rất tốn kém, nhưng tôi nghĩ ai cũng sẽ rất vui nếu có thể giảm bớt gánh nặng đó dù chỉ một chút vì đứa con trong bụng của mình.
Văn bản tham khảo https://www.kyoukaikenpo.or.jp/senpo/g3/syusan/sb3180/2166-39355/